معرفی آفت مغزخوار بادام
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آفات درخت بادام زنبور مغزخوار بادام می‌باشد.
چون سابقه بادام‌کاری در ایران طولانی است به نظر می‌رسد که زنبور مغزخوار بادام از گذشته‌های دور در کشورمان وجود داشته است.
این آفت می‌تواند 90 درصد محصول را از بین ببرد. بیشتر به درخت بادام آسیب می‌زند ولی خسارت آن روی آلو و زردآلو هم گزارش شده‌است.
مناطق انتشار مغز خوار بادام
در کشور ما اکثر مناطقی که بادام کوهی و کشت بادام انجام‌می‌شود وجود دارند. با توجه به اینکه در استان‌های آذربایجان سطح کشت این محصول زیاد می‌باشد بدین جهت انتشار آفت در آنجا بیشتر از سایر نقاط است.
طریقه خسارت آفت مغزخوار
طریقه خسارت این حشره به این صورت است که لارو آن در مدت 11 ماه زندگی درون بادام از مغز بادام تغذیه می‌کند.
متاسفانه خبر بد این است که خسارت این آفت در ایران بسیار شدید است.
این آفت به بادام های شیرین نسبت به سایر ارقام بادام خسارت بیشتری می‌زند.
درون هر مغز بادام فقط یک لارو زندگی می‌کند و اگر بادام صاحب دو مغز باشد داخل هر کدام یک لارو به صورت مستقل زندگی می‌کند.
حشره کامل زنبور مغز خوار بادام قدرت پرواز خوبی ندارد پس اگر بادامستانی سالم در فاصله زیادی از بادامستانی آلوده واقع باشد و در جهت بادهای محلی هم نباشد احتمال اینکه بادامستان سالم مورد حمله زنبور مغزخوار بادام قرار بگیرد خیلی ضعیف است.
طول عمر حشره نر بین 7 تا 10 روز و حشره ماده بین 12 تا 15 روز می‌باشد.
شکل شناسی آفت مغزخوار بادام
جهت کسب اطلاعات برای شناسایی این آفت توضیحاتی راجع به ظاهر آن در ادامه ارائه شده است.
حشره کامل
سروسینه وشکم حشره کامل سیاه براق بوده بندآخر شکم حلقه‌ای قهوه‌ای رنگ است.این حشره شکمی دوکی شکل دارد.
پنجه این حشره 5 مفصل دارد و درانتهای پنجه دوناخن است که وسط آنها یک بالشتک وجود دارد.
طول ماده آن 6-8 میلی‌متر و نره 4-6 میلی‌متر می‌باشد.
بال‌های جلویی نسبت به بال‌های عقبی بزرگ‌تر است. روی سطح بال‌ها و حاشیه بال‌ها مو‌های خیلی ریزی وجود دارد. اندازه ماده این حشره حجیم‌تر و بزرگ‌تر از نرها است. رنگ ماده و نر این حشره، سیاه براق است.
شفیره
همزمان باریزش گلبرگ‌های بادام شفیره هم تشکیل می‌شود.
طول بدن شفیره حدودا 6-9 میلی‌متر است.
در ابتدا شفیره نرم و کرمی رنگ است ولی به مرور به تیره و در آخر به بدنی سخت و سیاه براق تبدیل می‌شود.
لارو (کرم)
شکل اکثر لاروها قوسی شکل است و در وسط آن برآمدگی وجود دارد. بدنشان حلقه‌ای است و تعداد حلقه‌های سر و سینه 13 عدد می‌باشد.
لارو این زنبور کرمی شکل بدون پا است. مدت زندگی لارو 10 ماه از سال است.
لارو زندگی خود را فقط در میوه‌های آلوده سپری می‌کند.
چرخه زیستی آفت زنبور مغزخوار بادام
زنبورمغزخواربادام تمام فصل‌های سال به‌جز نیمی از بهار را داخل میوه بادام و به صورت لارو سپری می‌کند.
قبل از شکوفه بادام که درفروردین ماه است لارو کم کم به شفیره تبدیل می‌شود.
اواسط اردیبهشت ماه حشره کامل میوه‌های سال گذشته را ترک می‌کند. دراین زمان میوه بادام به صورت چاغاله است و پوست آن نرم و سبز رنگ است.
زنبورهای نر و ماده مغزخوار بادام روی شاخه‌های درخت بادام جفتگیری می‌کنند و حشره ماده تخم‌ها را داخل میوه بادام می‌گذارد. زنبورهای نر و ماده در ساعت‌های گرم و آفتابی روز فعال بوده و جفتگیری می‌کنند.
نحوه مبارزه با زنبور مغز خوار
برای مبارزه با زنبور مغزخوار بادام جمع‌آوری و سوزاندن میوه‌های خشک روی درخت و زیر درخت جواب می‌دهد. اگرچه این کار، کار ساده‌ای نیست ولی در پایین آوردن میزان خسارت خیلی موثر می‌باشد.
چون باغداران عزیز جمع‌آوری میوه‌های آلوده را بطور هم‌گانی انجام نمی‌دهند و گاهی هم به علت گرانی دستمزد کارگر این کار را انجام نمی‌دهند.
از این جهت آزمایشاتی بامصرف 4 نوع حشره کش علیه این آفت انجام داده‌‌اند:
- بازدودین پودر و تابل 40 درصد به مقدار 1/5 درهزار
- امولسیون رکسیون 40 درصد به مقدار 1/5در هزار
- امولسیون سوپراسید 40 درصد به مقدار 1/5 درهزار
- امولسیون گذراتیون 20 درصد به مقدار 1/5 در هزار
این نوع سمپاشی در دو نوبت انجام می‌شود. اولی در اواسط اردیبهشت ماه که فقط 10درصد زنبورها خارج شده و دومی بیست روز بعد از سمپاشی اول اول که دراین زمان شصت‌وپنج درصد زنبورها بیرون آمده‌اند.
استفاده از دور کننده مانند نفتالین روی درخت‌ها.
تخم‌های این آفت داخل نسج میوه گذاشته می‌شود به خاطرهمین دسترسی به لارو این آفت برای کنترل شیمیایی کار راحتی نیست. پس فقط می‌توانیم علیه حشره کامل اقدام کنیم.
بلافاصله بعد از ریختن گلبرگ‌ها بایکی از سموم فسفره بادام می‌توانیم اقدام به سمپاشی کنیم.
استفاده از سم‌های نفوذی پس از خارج شدن لاروها از تخم و قبل ورود آنها به داخل دانه ممکن است مفید باشد. این کار باید به طور دقیق بررسی بشود و تاریخ دقیق خروج لاروها از تخم در هر ناحیه از قبل باید مشخص شود.
از بکارگیری سموم سیستمیک و یا دیمتوات قبل از آزمایشات لازم باید خودداری شود زیرا باعث ریزش شدید میوه و برگ آن می‌شود